عنصر نیکل با نماد شیمیایی Ni و عدد اتمی ۲۸ در در گروه VII و دوره چهارم جدول تناوبی قرار گرفته است. از ویژگی‌های این عنصر مقاوم می‌توان به ساختار بلورین و مکعبی شکل، رنگ سفید و نقره‌ای براق، چکش خواری، قابلیت انعطاف و هادی جریان الکتریسیته بودن آن اشاره نمود. این عنصر به دلیل اینکه از گروه عناصر اهن کبالت است از نظر خواص مغناطیسی و فعالیت شیمیایی شباهت زیادی به آنها دارد. نیکل کاربرد های فراوانی در طبیعت دارد و در صنایع مختلف نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این عنصر بعنوان پنجمین عنصر شایع روی زمین شناخته و به‌طور گسترده‌ای در پوسته و هسته زمین تشکیل می‌شود. همچنین یکی از اجزای اصلی تشکیل‌دهنده شهاب سنگ‌ها بحساب می‌آید. کانی‌های اصلی نیکل پنتلاندیت، پیروتیت و گارنییریت است و از بزرگترین تولیدکنندگان نیکل در جهان می‌توان روسیه، استرالیا و کانادا را نام برد.
نیکل چیست
اولین بار عنصر نیکل توسط شیمی‌دان سوئدی اکسل کرونستد در سال ۱۷۵۱ شناسایی شد. در قرن ۱۹ به دلیل استفاده از این عنصر در آبکاری و ساخت آلیاژها منجمله «نقره نیکل» (نقره آلمانی) که نیکل را با روی و مس آلیاژ می‌کردند، اهمیت پیدا کرد. این آلیاژ فقط به دلیل رنگ آن نامگذاری شده بود و هیچ نقره ای در داخل آن نداشت. همچنین در سال ۱۸۵۷ برای اولین بار در آمریکا سکه‌ها با آلیاژی از مس و نیکل ساخته شدند. این سکه‌ها از جنس نیکل خالص نبودند و اولین بار در ۱۸۸۱ در سویس سکه‌هایی از جنس نیکل خالص استفاده شد.
فولادهای زنگ‌نزن در قرن ۲۰ام شناخته و ساخته شدند و نقش مفید استفاده از نیکل در بسیاری از گریدهای مختلف این فولادها کاملاً شناخته شده‌است. آلیاژهای پایه-نیکل دارای مقاومت در برابر خوردگی بسیار عالی بوده و می‌توانند در دمای بالا مقاومت کنند، که این خاصیت آنها را برای کارخانه‌های شیمیایی بسیار مناسب می‌سازد و همچنین امکان اجرایی کردن ساخت موتور جت را فراهم می‌نماید.
خواص عنصر نیکل
عنصر نیکل درجه ذوب بالایی دارد و در مقابل خوردگی و اکسیدشدن بسیار مقاوم است. همچنین بسیار چکش خوار بوده و به راحتی با سایر عناصر آلیاژ می‌شود. این عنصر در دمای اتاق مغناطیسی بوده و می‌توان به راحتی در آبکاری فلزات از آن استفاده کرد. گفتنی است با خاصیت کاتالیزوری که دارد، می‌توان آن را صددرصد بازیافت نمود. معمولترین حالت اکسیداسیون نیکل، ۲+ است و این در حالی است که نیکل ۳+ و ۱+ نیز به ندرت مشاهده می‌شوند.
کاربرد نیکل در صنایع
خواص شیمیایی و فیزیکی فوق‌العاده نیکل باعث استفاده از آن در کاربردهای مختلف شده است:
- صنایع تولید استیل: حدود ۶۵% نیکل مصرفی جهان برای ساخت فولادهای ضدزنگ استفاده می‌شود. همچنین ۱۲ درصد آن برای سوپر آلیاژها مانند آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی استفاده می‌شود. فولادهای ضدزنگ